Podział administracyjny Polski
Podział terytorialny państwa polskiego wielokrotnie zmieniał się na przestrzeni dziejów. Prze te wszystkie wieki mieliśmy również do czynienia z różnymi jednostkami terytorialnymi. Warto bliże przyjrzeć się temu zagadnieniu, albowiem niektóre współczesne województwa niemalże pokrywają się z dawnymi krainami historycznymi.
Podział administracyjny Polski – krótki rys historyczny
Jak więc wyglądał podział administracyjny Polski u zarania jej dziejów. W pierwszej kolejności musimy zwrócić uwagę na że podział administracyjny I Rzeczpospolitej był wynikiem charakterystycznych podziałów terytorialnych, zrazu plemiennych, następnie dzielnicowych. Badając okres 1569 – 1795 mamy tak naprawdę na myśli podział Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wówczas nasze państwo składało się z dwóch krain związkowych – Litwy i Korony. Abstrahując od tego jak wyglądał podział w Wielkim Księstwie Lisiewskim, skupmy się na chwilę na podziale administracyjnym Korony. Tutaj mamy do czynienie z dwiema prowincjami: małopolską i wielkopolską. Do prowincji wielkopolskiej należało również Mazowsze i Prusy Wschodnie. Natomiast w skład prowincji małopolskie włączano również Ruś Czerwoną i Ukrainę. Prowincje w dalszej kolejności dzieliły się na województwa i powiaty.
Taki stan rzeczy – z większymi lub mniejszymi korektami – trwał aż do rozbiorów. Wówczas to ziemie polskie na ponad 100 lat zostały wcielone w systemy administracyjne państw zaborczych. Ciekawym tematem na osobny artykuł może być w tym wypadku podział administracyjny Księstwa Warszawskie, czy też później Królestwa Polskiego. Po odzyskaniu niepodległości przystąpiono do trudnego zadania zbudowania nowego podziału administracyjnego polskie z ziem odebranym zaborcom.
W dwudziestoleciu międzywojennym Polska składała się z 16 województw, które z kolei dzieliły się na powiaty, te zaś na gminy. Zawierucha II Wojny Światowe i całkowita zmiana granic kompletnie odmieniła podział administracyjny kraju. Przede wszystkim utraciliśmy znaczne tereny na wschodzie (Kresy Wschodnie) i zyskaliśmy znaczne obszary na zachodzie (tzw. ziemie odzyskane). W latach 1975-1998 Polska podzielona była na aż 49 województw. Ten stan rzeczy zniosła dopiero reforma administracyjna z 1999 roku.
Obecny podział administracyjny w Polsce
Obecnie obowiązuje w Polsce trójstopniowy podział administracyjny, który został wprowadzony 1 stycznia 1999 roku. Polska jest więc podzielona na 16 województw, te z kolei na 380 powiatów, te zaś na gminy. Wyróżniamy następujące województwa:
- dolnośląskie
- kujawsko-pomorskie
- lubelskie
- lubuskie
- łódzkie
- małopolskie
- mazowieckie
- opolskie
- podkarpackie
- podlaskie
- pomorskie
- śląskie
- świętokrzyskie
- warmińsko-mazurskie
- wielkopolskie
- zachodniopomorskie
Taki podział był wynikiem licznych negocjacji politycznych. Dlatego też miedzy poszczególnymi województwami występują znaczne różnice w potencjale ekonomicznym i wielkości powierzchni. Warto wspomnieć choćby o próbach włączenie w ramy jednego województwa Wrocławia i Opola, do czego ostatecznie nie doszło. Wydaje się jednak, że obecny podział administracyjny jest odpowiednim rozwiązaniem. Przez te 20 lat znacznie już okrzepł w świadomości Polaków i codziennej praktyce administracyjnej. Choć 16 województw trzyma się dzielnie, to trzeba jednak pamiętać, że zmiany na poziomie oddolnym zachodzą na bieżąco. Powstają nowe powiaty czy też gminne, inne zaś ulegają wcieleniu.
